อาการสมองเสื่อมหรือที่เรียกว่า “อัลไซเมอร์” เกิดจากความผิดปกติของเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง ยิ่งมีอายุมากขึ้นก็จะพบว่ามีผู้ป่วยด้วยโรคอัลไซเมอร์มากขึ้นโดยเฉพาะหลังอายุ 60 ปีไปแล้ว คนที่ป่วยเป็นอัลไซเมอร์จะมีอาการหลงลืมคือมีความบกพร่องในเรื่องความจำ บุคลิกภาพและพฤติกรรมของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ก็จะเปลี่ยนไปด้วย
สาเหตุของอัลไซเมอร์ เกิดได้จากทั้งปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอก ปัจจัยภายในที่เป็นสาเหตุของอัลไซเมอร์คือพันธุกรรม ส่วนปัจจัยภายนอกได้แก่ การสูบบุหรี่ ความดันโลหิต ไขมันสูง เบาหวาน การติดเชื้อ ความอ้วน ความเครียด การขาดสารอาหาร ฯลฯ
การป้องกันอัลไซเมอร์ทำได้โดยการควบคุมปัจจัยภายนอกได้แก่ อาหารและสิ่งแวดล้อมผู้ป่วย สมองคนเราจะดีหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับระดับน้ำตาลในเลือดและระดับออกซิเจน ปริมาณน้ำตาลในเลือดจะส่งผลต่อความคิด อารมณ์และการใช้สมอง คนที่งดอาหารมื้อเช้าจะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดน้อยลงส่งผลกระทบให้เซลล์สมองบางตัวหยุดทำงาน ดังนั้นเพื่อป้องกันอัลไซเมอร์จึงควรกินอาหารเช้าและต้องเป็นอาหารที่ประโยชน์ต่อสมองดังนี้
อาหารที่มีกรดไขมันโอเมก้า-3 กรดไขมันตัวนี้เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของผนังเซลล์สมอง การที่ร่างกายขาดกรดไขมันโอเมก้า-3 จะทำให้เซลล์สมองอ่อนแอ ส่วนสารอาหารอีกชนิด “เลซิติน” ตัวนี้จะมีโคลีนเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเยื่อบุเซลล์สมอง เมื่อมีมากจะทำให้มีการเสริมสร้างความจำและทำให้อาการหลงลืมลดลงได้ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ นอกจากนี้ร่างกายผู้ป่วยยังต้องการสารต้านอนุมูลอิสระที่มีอยู่ในผักและผลไม้ มีการวิจัยพบว่าสารสกัดจากใบแปะก๊วยมีผลช่วยในเรื่องการบำรุงสมองทำให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น ใบแปะก๊วยสามารถนำมาใช้รักษาอาการหลงลืม โรคซึมเศร้า โรคความจำเสื่อมในผู้สูงอายุได้เพราะสารสกัดจากใบแปะก๊วยช่วยให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้ดีขึ้น
การป้องกันอัลไซเมอร์หรือชะลออาการอัลไซเมอร์ทำได้โดยการออกกำลังกาย การออกกำลังกายเป็นการรักษาสุขภาพของหลอดเลือดและหัวใจให้ดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเดินเร็ว ว่ายน้ำ วิ่งเหยาะหรือเต้นแอโรบิค จะทำให้เลือดสูบฉีดไปเลี้ยงสมองได้มากขึ้นและช่วยเพิ่มความสามารถในการเผาผลาญออกซิเจนทำให้ร่างกายกระชุ่มกระชวยและชะลอการเกิดอาการอัลไซเมอร์ได้อีกด้วย เมื่อออกกำลังกายแล้วก็ควรออกกำลังสมองด้วยอีกทางหนึ่งด้วยการฝึกจิต-นั่งสมาธิที่จะช่วยให้ผู้ป่วยความจำดีขึ้น การทำสมาธิจะช่วยชะลอและต้านการเสื่อมของสมองได้ การอดหลับอดนอนมักส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์เพราะการอดนอนจะทำให้เซลล์สมองได้รับออกซิเจนน้อยลงหากอดนอนติดต่อกันหลายวันอาจทำให้อาการหนักจนถึงเซลล์สมองตายทำให้ส่งผลต่อความจำ ดังนั้นหากต้องการป้องกันหรือชะลอโรคอัลไซเมอร์ผู้ป่วยจึงต้องพักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอ
การป้องกันและชะลออัลไซเมอร์ควรฝึกสมองด้วยการใช้ความคิดบ่อยๆ เช่น อ่านหนังสือ เล่นดนตรี หมากรุก เล่นเกมส์ปริศนาอักษาไขว้ ฯลฯ กิจกรรมเหล่านี้ช่วยชะลอและลดความเสื่อมของสมองได้ กิจกรรมที่ฝึกสมองเหล่านี้ยิ่งทำมากก็จะส่งผลดีต่อผู้ป่วยอัลไซเมอร์มากขึ้นเท่านั้น สรุปได้ว่าการป้องกันและชะลออัลไซเมอร์ควรทำทั้งการควบคุมอาหารการกิน การพักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอและต้องหมั่นออกกำลังกายและฝึกสมองประลองเชาว์อยู่เสมอ อีกทั้งการฝึกสมาธิก็มีส่วนช่วยชะลออัลไซเมอร์ได้ไม่น้อย
การรักษาอาการหลงลืมจะต้องปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยสาเหตุของอาการ และนำมาปรับปรุงพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เหมาะสม เช่น การปรับปรุงการออกกำลังกาย, การปรับปรุงอาหาร, การเลือกยาที่เหมาะสม และการใช้สมองในการเรียนรู้ใหม่ เพื่อเพิ่มความสามารถในการจดจำ ในบางกรณี อาจต้องใช้ยารักษาอาการหลงลืม ซึ่งจะต้องได้รับการวินิจฉัยและคำแนะนำจากแพทย์เท่านั้น
อาการหลงลืมสามารถมีผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้หลายประการ เช่น การทำงานบ้านและการเคลื่อนที่อาจทำให้ประสบปัญหาในการจัดการงานบ้านและการเคลื่อนที่ต่างๆ ในเรื่องการสื่อสารอาจทำให้ประสบปัญหาในการสื่อสารกับคนรอบข้างและในสังคม การเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อาจทำให้ประสบปัญหาในการเรียนรู้สิ่งใหม่ อาการหลงลืมยังสามารถมีผลกระทบต่อการเข้าถึงบริการทางการแพทย์และสาธารณูปโภค เนื่องจากความลำบากในการจดจำวันและเวลาของการเข้ารับการรักษา และการใช้ยา อาการหลงลืมยังสามารถมีผลกระทบต่อความสัมพันธ์กับคนในครอบครัวและเพื่อน เนื่องจากความลำบากในการจดจำประวัติส่วนตัว และความสัมพันธ์กับคนอื่น ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาทางสังคมต่างๆการรักษาอาการหลงลืมได้